რომანი

ძაფზე მოფარფატე სული

(ნაწყვეტი)

                                                                  ***
   შავი ღვინით სავსე ფიალა მიჭირავს ხელში. თითქოსდა ბურანში მყოფს ჭალების შორეული შრიალივით ჩამესმის  თავშეკავებულად წარმოთქმული სადღეგრძელოები. მწარედ ჩაფიქრებული ვუცქერ მოლივლივე სითხეს. აგუნას დალოცვილი წვენით თუ რაღაც ბუნდოვანი  მიუწვდომლობით სულისკნელათრთოლებული და ვფიქრობ განუწყვეტლივ ოდესღაც მომხდარ თუ უბრალოდ შეთხზულ ამბებზე, უკვე ათასობით საუკუნის მტვერწაყრილზე, მაგრამ ჩემთვის აწმყოსა და მომავალთან გადახლართულზე; სადღაც ხმელთაშუა თუ ეგეოსის ზღვის ნაპირებთან დატრიალებულ, ჩვენთვის უკვე ზღაპრადქცეულ ამბებზე, ადამიანთა და ღმერთთა უცნაური ურთიერთკავშირების უჩვეულო გადმოცემებზე და არც კი ვიცი ახლა ჩემთვის ის ათასწლობით დაშორებული ზღაპრებია უფრო სარწმუნო და ახლობელი თუ ახლანდელი, სულ ახლახანს მომხდარი. . . ვერ გამირკვევია რომელი უფრო მიზიდავს, რომელი უფრო მოქმედებს ჩემზე. ერთი კი ცხადია-აწმყოსავით განვიცდი უძველესს და უფრო ადვილად ვითავისებ მას, მაგრამ იმ არაკებზე, იმ არაკების ერთი შეხედვით არაჩვეულებრივ, ზოგჯერ კი საოცრად ჩვეულებრივ, საოცრად ადამიანურ გმირებზე ფიქრი რატომღაც უცნაურად მღრნის და მაწვალებს მათს სულის მეტამორფოზებში ბოლომდე ვერგარკვეულს.
    ეტყობა მასაც არეული ჰქონდა გულისთქმანი. . . არეული თუ გმირის გამბედაობით ფიქრობდა განუწყვეტლივ ერთზე _ მიზანზე? ნეტავ თუ ეშინოდა? თუ ელოდა მზაკვრობას? მამისთვის უცნობი მოდგმა. თვითონაც მზაკვრულად არ მოექცა მერე სულზე უძვირფასესს? მაგარი გმირობაა შენმა მზემ-  უშფოთველად დაძინებულს, ძილსშორისში ლაღად მონავარდეს  გამოეპარო! რა ულმობლად მიაგდო უკაცრიელ ნაპირს. მხსნელად  ლიბერი მოევლინა განწირულსა და მავედრებელს. ისიც თავისი გულმავიწყობით დაღუპა, სინდისის ქენჯნით გათანგულმა და მომნანიემ. მაინც რა საოცარი ხალხი იყო. . . ასე ეჭვმიუტანლად სჯეროდათ ბედისწერის. ვგრძნობ მეკიდება ღვინო; აუტანელი სურვილი მაქვს ხმამაღლა ვისაუბრო, ვისაუბრო გაუთავებლად. ვცდილობ თავი შევიკავო, რაც ძარღვებს მიშლის და უაზროდ ვუჭერ თითებს ღვინის ფიალას, ვგრძნობ რა საამოდ მეღვრება მისი რაღაცნაირი სიგრილე და მასში მოლივლივე სითხის მისტიური ენერგია სხეულში და ვმშვიდდები თითქოს.
   ოთახში დედაჩემი შემოდის და ღვინით სავსე დოქს მაწვდის. ვართმევ და მაგიდაზე ვდგამ. ხელი მიკანკალებს. მამაჩემი მამჩნევს რომ ვთვრები (სახე მიხურს და ვწითლდები სმისას) და მეუბნება:
   _ ნუ სვამ, სიმთვრალისას არ შეიძლება.
   ვცდილობ გაღიზიანება არ შევიმჩნიო.
   _ რა დამათრობს, ორი ჭიქა დავლიე!
   _ ჰოდა ის ორი ჭიქაც არ შეიძლებოდა!_ ამბობს მამაჩემი თავშეკავებულად, თითქოს სასხვათაშორისოდ და მაგიდის მიღმა უსწორებს მზერას ოთახის თითქოსდა სადღაც გაუჩინარებულ კუთხეებს.
   მოთმინებიდან გამოვყავარ ხოლმე  მის თავდაჯერებუ კილოს... თუ არ შეიძლებოდა აქამდე  რას უცდიდა?! თვითონაც არ იცის  რა უნდა...
   _ ღვინო ღვთის გაჩენილია, არა მგონია სულს აუხეშებდეს,_ რაღაც გესლიანად გამომდის.
   _შენ ვინც კი შეგხედავს საპირისპიროს დაასკვნის._ ისე მშვიდად ამბობს, თითქოს  მე კი არა ვიღაც სხვას ესაუბრებოდეს.
   _ დაწყნარდი რა გჭირს?!_  მეუბნება ავთო, გრძნობს რაღაც გესლიანის თქმას რომ ვაპირებ,_არ შეიძლება, ესე იგი არ შეიძლება! როგორც უფროსი ამბობს ისე უნდა მოვიქცეთ, მეტს აღარ  დალევ!
   მინდა შევეპასუხო, მაგრამ ვიცი კამათი ატყდება, თან ვხვდები, მართლები არიან; უკვე მიბრუის თავი და კიდევ რომ დავლიო... მეღიმება, მართლები არიან და სწორედ ეს მაღიზიანებს;  ყოველნაირად ჩვეულებრივსა და ცხადს ასე პედანტურად რომ მასწავლიან ამიტომ ვღიზიანდები.
   ავთო ჩემს ჭიქაში არ ასხამს, ჩემი მშობლების ერიდება და არც მე ვაძალებ, მაგრამ ეტყობა რაღაც გაკვირვებული თვალებით ვუყურებ და თავის მართლებასავით გამოსდის;
  _ მიხედე ახლა შენს საქმეს!—ისე ამბობს ვხვდები არსებითად მთხოვს ნუ გამაწბილებ, რაო.
  _ ავთო ჯერ მანქანა არაა მზად!
  _ შენ მოემზადე და მანამდე მანქანაც მოვა—ისევ მამაჩემია.
  კამათში ამიყოლიებს და ყველაფერი ჩაიშლება. ვდგები. მეორე ოთახში შევდივარ. საოცარი არეულობაა, ათასგვარ ფუთებს შორი კი ჩემი და საქმიანად დაბორიალებს. ცოტახანს უაზროდ ვდგავარ შემდეგ კი თითქოსდა საქმიანად ვეკითხები:
   _ ძაფები მოამზადეთ?! _ თავს მიქნევს  და მზერით შავი პარკისკენ მანიშნებს. პარკს ვშლი და ჩავყურებ: ხუთიოდე ძაფის კოჭი დევს.
   _ ეს ეყოფა?!
   _  აბა არა? _  მეუბნება მშვიდად, მაგრამ როგორც კი მისი მზერა ჩემს დაძაბულ სახეს აწყდება სასწრაფოდ უმატებს, _  როგორ არ ეყოფა, დასაკარგავში ხომ არ მიდიხარ?!
   _ რომ არ ეყოს?! მოგეტანა კიდევ!
   _ თუ არ შეგიძლია ნუ სვამ! _  მეუბნება უხეშად.
უკმაყოფილოდ ვიყურები, არ ვიცი რა ვუთხრა ისეთი ჩემი განრისხება მთლიანად რომ გამოხატოს.
   _  რა გაყვირებს ბიჭო! _  ჩემკენ იხედება მამიდა, _  თავიდან ბოლომდე კი არ უნდა ძაფი... სადაა ამდენი? აგერ მისმინე: იქ, ლოგონის თავზე დაამაგრე და შენობიდან გამოსვლის შემდეგ გაწყვიტე, ამდენივე მანქანას გამოაბი და ეყოფა... სულაც არ უნდა გაუთავებელი ფაცი-ფუცი!
   _ ასე, შენ რომ წახვალ მაშინ გააკეთე!
   _ მე რომ მაგას ვაკეთებდი, შენი ჩანასახიც არ იყო მაშინ! _  გაკაპასდა მამიდა.
დაბალი ქალია, პუტკუნა და გაბრაზებისას თვალები უფართოვდება, მგონი სიმაღლეშიც ემატება ცოტა.
      _ თუ საჭირო არ არის და მხოლოდ მოვალეობის მოსახდელად გინდათ გააკეთოთ მაშინ საერთოდ არა აქვს აზრი და მე თავი დამანებეთ!
      _ დამიჯერე ბიჭო, ასე სჯობია, _ მამაჩემი შემოდის და მამიდაც ახლა მის გასაგონად მიმეორებს, _ აბა, ამდენი ძაფი სადაა? ერთი ბოლო იქ მოაბი ლოგინს და შემდეგ, ეზოდან რომ გამოხვალთ, გაწყვიტე, მანქანაზე დაამაგრე და ასე წამოიყვანეთ!
      _ როდის, როდიდან აკეთებენ ასე!!! _  ისე ყვირის მამაჩემი, მამიდას ხმა უწყდება. გულში სასოწარკვეთით მეღიმება, ახლა მამიდა მეცოდება.
      _ რომ ყვირი, ის თუ გესმის, რელიგიურად ეს ადათი საერთოდ ცოდვად რომ ითვლება?! _  ვიცი, გულუბყვილოდ გამომდის, მაგრამ სხვანაირად მაინც ვერ ისაუბრებ ა მ ა თ თ ა ნ, სისხლში აქვთ ჩვევა გამჯდარი!
    _ შენ რას მასწავლი, ისე ჰაერზე კი არ ვშვები: მოძღვართან ვიყავი ეკლესიაში! გაუკვირდა კიდეც, აქამდე არ გაგიკეთებიათო!
    წარმოუდგენელია; რომელი ღვთისმსახური ეტყოდა?! მაგრამ გულში ხინჯად აქვს ჩარჩენილი და ვერ ისვენებს. არც კი ეჭვობს, არც კი ორჭოფობს! ჩაებეჭდა ტვინსა თუ გონებაში და ვერარა ლოგიკით ვეღარ აღმოუფხვრი. იქნებ მასაც ეეჭვება?! ნეტა ის თუ ეჭვობდა, მითაჟამინდელ წარსულში? თუ ფიქრობდა საერთოდ მასზე, სადღაც ოდესღაც დატოვებულზე თუ ჩანასახზე?! ნეტავ საერთოდ თუ ახსოვდა უცნაური ნაწინასწარმეტყველები? ან კი იყო მისი? ტყუილად ხომ არ აწერდა ხალხი ზღვათა მეუფეს, თუ მართლაცდა თვითონ იქცა შემდეგ ზღვათა მეუფედ? ნეტავ მართლა თუ ფიქრობდა შვილზე მაშინ, უცნაური გმირი რომ ეწვია სასახლეში?! ორჭოფობდა თუ გაუაზრებლად უჯერებდა ყველესაგან უარყოფილ, ახლა კი მის მეუღლედ მოვლინებულ ქალს, რომელსაც სულ მალე თვითონაც უარყოფდა, აოტებდა სამეფოდან შორს. მასაც ეეჭვება?! ვინ იცის. რომ არ ეცნო? სულაც რომ არ დაეკარგა ფეხსაცმელი?! რა ადვილად დასთანხმდა კაცის მოწამვლას? მერედა რა რომ უცნობი იყო, სტუმარი ხომ ღვთისაა? განა უცნობი მოდგმისას ტილჭირით უნდა გაუმასპიმძლდე? ღმერთს არ შესცოდა? ღმერთო ჩემო, როგორი ცრუმორწმუნეა! თუმცა მეც ხომ ვგრძნობ რაღაც საკრალურსა თუ იდუმალ შიშს? არა, შიშს კი არა, უფრო- მოწიწებას ამ, ვინ იცის როდის აღმოცენებული, ჩვევისა თუ რელიგიური მისტერიის მიმართ? ჩემს თავს ვუტყდები: ხომ დარწმუნებული ვარ, სისულელეა ეს ყველაფერი- მაინც რაღაც ორჭოფული კითხვა მებადება ხანისად, მაგრამ დავუშვათდა მართლა?!
წინა ოთახში გავდივარ. მეზობლები შემოსულან. მალე მამაჩემი შემოდის.
    _ შენ ხომ არ დაგილევია, ნანა? _  მეკითხება ნაზია. ოთხმოცსაა მიღწეული, იქ- სოფელშიც- ჩვენი მეზობელი იყო. საოცრად სახნიერია ბუნებით, წლოვანებაც მაინცდამაინც არ ეტყობა.
    _ არა, ნაზია მამიდა, ორიოდე ჭიქა დავლიე.
    _ ხო, ნანა... სიმთვრალეში ვაშინერს, უცებ დაფრთხება და ახლოსაც არ მოგეკარება.
    _ ნაზია, გაყევი შენაც, არასოდეს გაუკეთებია, რა იცის ამან, _ ეუბნება მამაჩემი.
    _ კი ნანა, გავყვები მეც, _ ამბობს ნაზია და მიყურებს. _  ეს ტანსაცმელი უნდა გამოიცვალო, შავი ვაშინერს ნანა, რაიმე სამხიარულო ჩაიცვი.
    ჩემი და კარადასთან მიდის, ტანსაცმელს ეძებს. სუფრიდან ბიჭები გაკვირვებულნი მიყურებენ... ჰმ, საოცარია! ყველას სულის საღრმემდე სჯერა ან სულაც ბავშვობიდან მიაჩვიეს, რომ ეს უნდა სწამდეთ და ჰგონიათ რომ სწამთ, ხოლო მათს მზერაში ყველაფრის უარმყოფელი და სასაცილობამდე გამაუაზროებელი გაურკვევლობა რომაა გამოსახული ამას ვეღარ აცნობიერებენ...
    და სურთუკს მაწვდის. შავს არ ვიხდი, გარედანვე ვიცვამ.
    _ შავი გაიხადე ნანა ვაშინერს, _ მეუბნება ნაზია და მიმზერს, მევედრება თითქოს.
    _ არ ჩანს, ნაზია მამიდა.
    _ ხო, შენ გააბრიყვებ ი მ ა ს, არა?! _  შორიდან ჩამესმის მამაჩემის ხმა.
გაკუმატებული ვიხდი შავ პერაგნს, მაისურსაც და შიშველ ტანზე ვიცვამ თეთრ სურთუკს, ვარდისფერი ხაზები რომ დაუყვება, ალაგ-ალაგ, მქრქალი.
    _ მეჩონგურე ვინ იქნება? _  კითხულობს ნაზია.
    _ გამახარიას ბიჭმა იცის ჩონგურზე დაკვრა, _ ამბობს ბადრი სუფრიდან.
    _ ვუთხარი გუდუნას, მოვალო, _ პასუხობს ჩემი და, თან ხელებს შლის დამნაშავესავით.
    _ ცოტა ვიჩქაროთ, თორემ ღამდება უკვე, _ სწუხს დედაჩემი, _ საავადმყოფოშიც
არ დაგვხვდებიან გვიან! ან მანქანა სადაა ამდენ ხანს?!
    _ ვისი მანქანაა? _  გვეკითხება მთვარისა. ესეც ჩვენი მეზობელი იყო სოფელში, დღეს ჩვენთან ერთად მოდის. ორმოცდაათს მიღწეული ქალია, სოფლის ადათ-წესები რომ არ გამოეპარება არასოდეს, ისეთი.
    _ ბორანას ვთხოვეთ, _ ამბობს იმედო და ჭიქებს ავსებს.
    _ მერედა როდის მოვა ბორანა, ხომ იცი გვიან ღამემდე მუშაობს, შუქრის ვერ უთხარი?! _  ხმას უწევს მამაჩემი.
    _ შუქრი არაა, თანაც მანქანა არ უვარგა.
    _ ერთ რამესაც ვერ მოაბი თავი! ღვინო რომ ყოფილიყო საშოვი მთელ ქვეყანას მოივლიდი...
    იმედო ჩემი ბიძაშვილია, ყველაზე უფროსი. მამაჩემი თავისიანებთანაა გაცილებით უხეში და ჭირვეული.
    _ რა გაცხარებს, მოვა საცაა!
    _ მოვა კი არა, მიდი ახლავე და ნახე! _  ყვირის.
    ისევ საშინლად ვღიზიანდები:L ცხადია _  ახლა რამეს ვიტყვი გესლიანს და უფრო გავაცოფებ. საბედნიეროდ გუდუნა შემოდის; თორმეტიოდე წლისაა. ხორცსავსე, ოქროსფერი თმები აქვს, ხუჭუჭა.
        _ ოდი, ბებომ თქვა ერთი წუთით მოვიდესო, _ მეუბნება და უხერხულად ეტმასნება კედელს.
    მივყვები. ჩვენსავე სართულზე ცხოვრობენ, სამოცდამეექვსე ოთახში.
    გუდუნას ბებია, ძალუა, ავადაა: ქვედა კიდურები წართმეული აქვს. როდესაც მის უცნაურად გამჭოლ თვალებს, თითქოსდა გაყვითლებულ სახესა და ჩამოღვენთილ ლოყებს ვუცქერ, პრეისტორიული ხანის ქურუმს წარმოვიდგენ ხოლმე, თუმცა სულაც არა ვარ დარწმუნებული, იყვნენ თუ არა პრეისტორიულ ხანაში ქურუმები.
        _ გამარჯობა, ძალუა ბებია, _ ვეუბნები ჩაბნელებულ ოთახში სავარძელში ჩამჯდარსა და წელსქვემოთ იატაკამდე მუქ წაბლისფერ შალის ქსოვილში გახვეულს.
ძალუა მარჯვენა ხელს მიჭერს მაჯაზე და არ მიშვებს.
        _ რომ მიხვალთ შვილო, ოთახში პირველად გუდუნა შეუშვით მამლით ხელში; მამალი ოთახში გაუშვას, მერე შენ ან რომელიმე სხვა მიჰყევით ანთებული სანთლით. სანთელი ლოგონის თავზე დაამაგრეთ. შემდეგ გუდუნამ დაუკრას და იმღეროს. რომელიმე ქალმა კი ლოცვები წარმოთქვას სანთელთან. ამის მერე ძაფი გამოაბი ლოგინის ბოლოს, სანთელი სამჯერ შემოატარეთ ოთახში, შემდეგ მამალს შემოსწერეთ ამდენივეჯერ და სიმღერით გამოდით გარეთ. _  თავს ვუქნევ და ვცდილობ სერიოზული გამომეტყველება მქონდეს.
       _ დაიმახსოვრე, სიმღერით უნდა შეხვიდე, სუ ყველანი მხიარულნი უნდა იყოთ; რომელიმეს გაბრაზება თუ შეგატყოთ აღარ გამოგყვებათ იცოდე. _  თითქოსდა რაღაც ზემოქმედების უნარი აქვს ძალუას თვალებს, ჟრუანტელი მივლის სხეულში.
       _ ასე ვიზამთ, ძალუა ბებია.
       _ აქეთობისას მთელ გზაზე უნდა იმხიარულოთ. გუდუნამ დაუკრას და იმღეროს, ქალებმა     ილოცონ, ძაფს შენ მიხედე.
       _ მადლობა ძალუა ბებია, ყველაფერი გასაგებია. _  ჰმ, ყველაფერი გასაგებია... კარში გამოვდივარ და ისევ მესმის ძალუას ხმა:
       _ გაბრაზება არ შეგატყოთ, თორემ ახლოსაც არ მოგეკარებათ, იცოდე!
ყველანი მზადებაში არიან, არეული დავაბიჯებ ოთახებში, ვერსად ვერ ვჩერდები და ვისვენებ, აუარება გულისთქმა გონებას მირევს, თავი ამატკივა მოუხელთებელმა ფიქრთა რიალმა. მაინც როდინდელია ეს ჩვეულება? ვინ მოიგონა პირველად? ვის მოუვიდა აზრად? იქნებ მხოლოდ სიმბოლური მნიშვნელობა ჰქონდა? მაგრამ თუკი სიმბოლურია მაშინ ხომ ცხადია _  სუბსტანციურად არსებულის სიმბოლო უნდა იყოს. მაგრამ ამის დაშვება განა შეიძლება? ამის დაშვება ხომ უკვე ნიშნავს... არა მეც რომ დავსერიოზულდი, რა გულწრფელობით ვეკიდები?! ხომ შევუთანხმდი ჩემს ცნობიერებას: ვაკეთებ მხოლოდ იმიტომ, ი მ ა თ არ ჩარჩეთ-მეთქი რაიმე გულში ხინჯად. განა ასეთივე გრძნობით არ ვთანხმდებოდი ვყოფილიყავი მეკვლე, პატარაობისას? დილით დედასთან რომ ვიწექი და დედა ჩუმად მაღვიძებდა, ისე რომ ხმას არ ამოიღებდა, ვითომდა “მე არაფერ შუაში ვარ, მძინავსო” ჰოდა, მეც ვითომ ვერ ვხვდებოდი, მეც თითქოს ჩემით გამღვიძებოდეს _  ჩუმად გავდიოდი გარეთ. გარეთ კი სუსხი იდგა (რამდენჯერ ავტარებულვარ: არ მინდა მეკვლეობა, მცივა-მეთქი.), საჩქაროდ ავიღებდი ჩიჩილაკს, ნედლ ტოტებს და ვიწყებდი ოთახის კარზე კაკუნს “კარი გამიღეთ-მეთქი”, თითქოს იქიდან არ გამოვსულიყავი ხუთიოდე წუთის წინ. მაგრამ არა, ის მაინც სხვანაირი გრძნობა იყო: იქ, უბრალოდ, შესრულება გახლდათ სასაცილო თორემ არსებითად ყველას გვწამდა, ვინც მეკვლე იქნებოდა . . . უფრო სწორედ _  ექნებოდა თუ არა მეკვლეს ბედნიერი ფეხი, იმაზე იყო ოჯახის კეთილდღეობა დამოკიდებული. აქ კი? თუნდაც ბრწყინვალედ შევასრულო ყველაფერი აქვს კი აზრი?! სასაცილო არაა?! თუმცა ეს “სასაცილო” რამ თუ კი ყველას გულწრფელად სჯერა, მაშინ კეთილი უნდა ინებო და თუ გულით არ დაიჯერებ- არ უნდა გაიცინო მაინც, მითუმეტეს როცა შენაც ეჭვიანობ და ორჭოფობ.
    _ აბა ჩქარა, მოვიდა ბორანა! _  შემოდის დედაჩემი ოთახში, სადაც მხოლოდღა ახლა აღმოვაჩენ საკუთარ თავს, ლოგინზე ინახით მიწოლილი. აუჩქარებლად ვდგები და დერეფანში გამოვდივარ. აქ უაზროდ დაბორიალებენ ოჯახის წევრები და მეზობლები: მე, ძაფებჩაწყობილ პარკს მაჩეჩებენ, ნაზია და მთვარისა სანთლებს აწყობენ შავ ჩანთაში და ახლა ცდილობენ მამალიც ჩასვან შიგ ისე რომ არ აფართხალდეს. ძალუა დერეფანში გასასვლელ კარამდე მოჩოჩებულა და ჩონგურმომარჯვებულ გუდუნას უხსნის რაღაცას. მინდა ქვემოთ ჩავიდე და დერეფანს მივუყვები. ძალუამ ეტყობა თვალი მომკრა და მაჩერებს:
    _ იქ, ოთახში, პირველად მამალი შეუშვით და შემდეგ მიყვეს გუდუნა.
ისევ მაპყრობს ჭროღა, გამჭოლ თვალებს. საჩქაროდ ვუქნევ თავს და ვეცლები. ის მომძახის:
    _ გაბრაზება არ შეგამჩნიოთ რომელიმეს თორემ არ გამოგყვებათ იცოდე, ახლოსაც არ მოგეკარებათ.
როგორც იქნა ჩავდივარ ეზოში. გიორგობისთვის სუსხიანი საღამოა, თუმცა ღვინისგან გახურებული ვეღარ ვგრძნობ სიცივეს. ზეცა მოსარკულია: უთვალავი ვარსკვლავი ციმციმებს ზესკნელს მცებართა იდუმალი ნათებით.
ეზოში ბორანას ვლანდავ, მისკენ მივდივარ.
    _ გაწუხებთ ბორანა . . .
    _ რას ამბობ, რა შეწუხებაა! მზად ხართ უკვე?
    _ ეხლავე ჩამოვლენ, _ ვპასუხობ.
    ბორანა საშუალო სიმაღლის, სუსტი აღნაგობის კაცია, ორმოციოდე წლის. შავი, ოდნავ შეჭაღარავებული თმები აქვს, შავგვრემანი სახე. ყოველთვის განსაკუთრებულ შთაბეჭდილებას ტოვებს ჩემზე მისი საცერივით დიდი თვალები, შუმერთა შთამომავალია- მეთქი, გამკრავს გულისთქმა მის შემხედვარეს.
    მანქანაში ჯდება. მანქანა უძველესია, გერმანული ფირმის, მეორე მსოფლიო ომამდელი გამოშვება, ომზე გადაღებულ ფილმებში მინახავს ასეთები ხშირად. შავი ფერისაა. წარმოდგენა არა მაქვს საიდან ჩაუვარდა ბორანას ხელში.
ეზოში გუდუნა ჩამოდის ჩონგურით ხელში და მანქანასთან დგება. საოცრად გულწრფელი თვალები აქვს, ისეთი ბავშვია გინდა თავზე ხელი გადაუსვა და მოეფერო. მალე ნაზია და მთვარისაც გვიერთდებიან. მანქანის კარს ვაღებ და წინა სავარძელს ვწევ. სამივენი უკან სხდებიან. მე ბორანას გვერდით ვჯდები და მანქანაც იძვრის ადგილიდან. უკვე კარგად მოსაღამოვებულია. ზღვისპირზე გავდივართ და სანაპიროს გასწვრივ გრძელ ქუჩას მივუყვებით. მანქანების სანათები თვალებს მიჭრელებს. ყველანი ჩუმად ვართ. ძრავის თუხთუხში ისმის, როგორ ქშინავს ზღვა, უშველებელი ურჩხული და რა გავეშებით ეხლება ტალღები ქვით მოპირკეთებულ ნაპირს: ისეთი შეგრძნება მაქვს, მიწისქვეშეთის წყალთა მეუფის გამძვინვარებული ყვირილი მესმოდეს თითქოს.
ბორანა გაფაციცებით გაჰყურებს გამზირს, და ისევ მითაჟამინდელი შუმერელის სურათი მახსენდება. ქალებიც ჩუმად არიან, გუდუნაღა აჩხაკუნებს ჩონგურს ხანისად, ვარჯიშობს ეტყობა.
    _ ასე გვიან დაგვხვდებიან შვილო საავადმყოფოში?! _  მეკითხება მთვარისა შეწუხებული ხმით.
    _ აბა სად წავლენ, ხომ არ დაკეტავენ საავადმყოფოს?! _  ოდნავი გაღიზიანება ეტყობა ბორანას.
    _ გაფრთხილებულნი ხომ არიან შვილო. უარი რომ გვითხრან?! _  ისევ მთვარისაა.
    _ არ გვეტყვიან მთვარისა ბიცოლა, ავუხსნი ყველაფერს, _ ვამშვიდებ.
მსიამოვნებს ქროლვა მანქანების შუქით გაჩირაღდნებულ გამზირზე, რაღაც მისტიური სითბო თუ ექსტაზი მეუფლება თითქოს.
მანქანა ხიდზე გადის: ყოროლისწყალი გადავლახეთ. კიდევ კარგა ხანი მივსდევთ სანათებისაგან უცნაურად აელვარებულ გზატკეცილს, შემდეგ კი მარცხნივ ვუხვევთ. რამდენიმე წუთში მანქანა საავადმყოფოს შესასვლელთან ჩერდება. დასახლებაში შუქი არაა, მხოლოდ საავადმყოფოს რომელიღაც ოთახიდან ბჟუტავს ციცქნა სინათლე. წყვდიადი უსიამოვნო ჟრჟოლას მგვრის, განწირულობის შეგრძნება მეუფლება სხეულში.
    _ თქვენ ჩადით, მე მანქანას მოვაბრუნებ.
ჩამოვდივარ და სხვებს ვეშველები. გუდუნას სიცივისაგან აკანკალებს.
    _ წამოდით, _ ვამბობ ჩუმად. უსიამოვნო განწყობა მიმძაფრდება. რა აუხსნის ახლა ამათ სათითაოდ, ან აუხსნი კი?! და გაიგებენ საერთოდ?
რკინის კარიბჭეს ვაღებ: საზარელი ჭრიალი ისმის, სულში რომ ატანს რეცა. დარაჯს ეტყობა ხმაურზე გამოეღვიძა, თვალების სრესვით მოდის.
    _ ღამე მშვიდობისა, _ ვეუბნები. თავს მიქნევს და კარიბჭის დასაკეტად მიდის, სადაც უკვე შემოვიდნენ ჩემი მხლებლები. ალბათ ავადმყოფების სანახავად მოსულებად ჩაგვთვალა, არაფერს გვეკითხება. აგაშენა ღმერთმა, ერთ ზედმეტ ახსნა-განმარტებას გადავრჩი.
სასახლის შესასვლელ კარს ვაღებ და დერეფანში შევდივარ. მაღალ კარადაზე სანთელი შემოუდგამთ, მის მკრთალ შუქზე ზემოთ ასასვლელი კიბის საფეხურები ნახევრად მოსჩანს. მეორე სართულზე ავდივართ, გრძელ დერეფანში სისანდობა არ ისმის, აქაც ერთგან ბჟუტავს დანჯღრეულ სკამზე მოთავსებული სანთელი. მივუყვები დერეფანს, იქნებ სადმე საუბარი გავიგონო. ერთი პალატიდან სინათლე გამოსჭვივის. კარს ფრთხილად ვაღებ და შიგნით ვიხედები: ათიოდე ლოგინი ორ მწკრივადაა დაწყობილი. ერთზე ავადმყოფი წევს. ლოგინთან, პატარა კარადაზე ჭრაქი ლიცლიცებს. ავადმყოფს პირი ნახევრად გაუღია და კვნესაშერეულად ხვრინავს. თვალწინ მოკუნტული ჩონჩხებით სავეს სარკოფაგები დამიდგა, ქვების, უძველესი დროისა, არქეოლოგიურ გათხრებზე ყოფნისას ნანახი. კარს საჩქაროს ვხურავ და გზას ვაგრძელებ.
   _ კი მაგრამ, ნუთუ არავინაა?! _  შეშფოთებული კითხულობს მთვარისა.
   _ მორიგე იქნება სადმე, მაგრამ ძინავს ეტყობა, _ ვპასუხობ.
უცებ ერთი პალატის კარი იღება და თეთრხალათიანი ქალი გამოდის, ცოტა არ იყოს უკვირს ჩვენი დანახვა, გაფართოებული თვალებით გვიმზერს.
   _ ვინ გნებავთ?! _  მეკითხება. ორიოდე ნაბიჯზე ვუახლოვდები.
   _ გამარჯობა    ქალბატონო.
   _ გამარჯობათ!
   _ მორიგე თქვენ ბრძანდებით?
   _ დიახ, რითი შემიძლია გემსახურით?! _  მეკითხება საჩქაროდ. ისევ მეუფლება უსიამოვნო გრძნობა, მაგრამ უკვე ინსტიქტურად ვამბობ:
   _ იცით რა... თუ გახსოვთ ერთი თვის წინ ამ საავადმყოფოში ახალგაზრდა გოგო გარდაიცვალა.
   _ დიახ, დიახ ... მახსოვს!
   _ ჩვენ გვინდა ოთახი, რომელშიც ის იწვა. სულ ოციოდე წუთს მოგაცდენთ.
     ქალს გაკვირვებული სახე ექუფრება და მისი შეშინებული, გაფართოებული თვალები უფრო მაბნევს.
   _ იცით რა ... _  თითქოს ენა დამება, ცოტას ვისვენებ და სულ სხვა კილოზე ვიწყებ _  ჩვენთან წეს-ჩვეულება იყო ასეთი, სულის წამოყვანას ეძახიან... ეს ადათი უნდა შევასრულოთ, ბოდიშს გიხდით, თუ შეიძლება, სულ ოციოდე წუთს წაგართმევთ...
   _ კი ბატონო, _ ჩურჩულებს მორიგე, თუმცა უარესად შეშინდა, ეტყობა ჯოჯოხეთის მოციქულებად გვთვლის, _ როგორ გეკადრებათ, ფერხისა! _  იძახის საჩქაროდ.
ოთახიდან ოციოდე წლის გოგონა გამოდის. მახსენდება, აქ შემხვდა ერთხელ. ექთანია. მასაც შეშინებული თვალები აქვს, შავი ნაქსოვი ზედატანი და ასევე მუქი კაბა აცვია, რაც ამ სიბნელეში უფრო კუნაპეტად წარმოაჩენს.
   _ ნათიას ოთახი უნდათ, რაღაც წესი უნდა შევასრულოთო.
ფერხისა მე მიყურებს: ვერ მცნობს.
   _ გამარჯობა, _ ვესალმები. ის მპასუხობს.
   _ როგორ უნდა შეასრულოთ წესი? _  მეკითხება მორიგე გზადაგზა, მგონი ჯერაც ეეჭვება ხორცშესხმული ეშმაკები რომ არა ვართ.
   _ არაფერი ისეთი: სანთლებს დავანთებთ, აგერ ეს ბავშვი ჩონგურზე დაუკრავს, ქალები ლოცვებს   იტყვიან, _ ვცდილობ მშვიდი ხმა მქონდეს.
   _ თქვენი რა იყო ნათია?! _  მეკითხება ფერხისა.
   _ დაა ჩემი.
მხოლოდ ერთხელ ვყავარ ნანახი, ვერ გამიხსენა ეტყობა.
   _ ვუი საცოდავი! _  ვერ ვხვდები ვის გულისხმობს ფერხისა.
ყველანი დერეფანს მივუყვებით. მორიგე ერთი პალატის კარებთან ჩერდება, ორივე კარს აღებს და ჩვენკენ მობრუნებული ამბობს:
   _ ამ ოთახში იწვა!

***
ნათია დაბნეული იდგა ოთახში, კარადასთან. ტანსაცმელი უნდა შეერჩია და ჩემოდანში ჩაეწყო. მოწყენილი ჩანდა. უთავბოლოდ ატრიალებდა სამოსს: ჩადებდა ჩემოდანში, მერე ისევ ამოიღებდა. მე ღია კარის ჩარჩოსთან ვიდექი და ვუყურებდი. ცხადივით დამიდგა თვალწინ, ტახტზე წამოწოლილს. მამიდა რაღაცას მეკითხებოდა, მერე ისევ ნათიაზე მელაპარაკებოდა. მე კი აშკარად, თითქოსდა ხელშესახებად ვხედავდი დიდი ხნის წინანდელს: გამომხედავდა ხანდახან და ღიმილი გაუკრთებოდა სახეზე, ეტყობა ჩემი გაკვირვებული გამომეტყველების შემხედვარეს; ხუთი წლისა ვიყავი და ყველაფერი მაოცებდა, ვერ წარმომედგინა, რატომ უნდა ყოფილიყო ნათია მოწყენილი, ვერც ის თუ რატომ უძნელდებოდა ასე საჭირო ნივთების შერჩევა. მაშინ ბოლო გამოცდა ჩააბარა ფილოლოგიურზე. ოჯახში დიდი ხანი იყო რაც ამაზე საუბრობდნენ, წინასწარ ამბობდა ყველა, უფრო სწორედ წინასწარ იცოდა ყველამ რომ ჩაირიცხებოდა. ჯერ ერთი- ნათიას ნიჭიერების იმედი ჰქონდათ, მეორეც- მიმღები კომისიის წევრი ბაბუაჩემის უმცროსი ძმა, ბატონი მზეჭაბუკი იყო (მხოლოდ ის გადაურჩა ხუთი ძმიდან მეორე მსოფლიო ომს, ასაკის გამო) მე ერთხელ მყავდა ნანახი და ძლივს მახსოვდა, უფრო სწორედ მის ხსენებაზე საოცრად მელოტი თავი და მოწკურული თვალები დამიდგებოდა თვალწინ. ბატონი მზეჭაბუკი ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი გახლდათ. კარიერის  ციცაბო საფეხურებზე შემდგომ სვლაზე მეტი არც უზრუნვია, ამ სახელოთივე გავიდა პენსიაზე ორი წლის შემდეგ. მარჯანიშვილის გამზირზე ცხოვრობდა, ოროთახიან ბინაში, ერთი შვილიღა ჰყავდა, გიორგი- უკვე ორმოცს მიღწეული, ძალზე მხიარული ბერბიჭა.
ვიდექი ოთახში და მიკვირდა, თუ რატომ არ უხაროდა ნათიას, უხაროდა კი არა მოწყენილი რომ იყო.
უცებ გვერდითი ოთახის კარი გაიღო და მამაჩემი შემოვიდა. ნათიას დანახვაზე სახე გაუბრწყინდა.
—ოო, ნათია ...გილოცავ!— მჭიდროდ ჩაწყობილი კბილები გამოუჩნდა,—ყოჩაღ ნათია!—ხელი ჩამოართვა და თითქმის ძალით გადაეხვია. მომეჩვენა რომ ნათია უფრო დაიბნა, გაკვირვება ეხატებოდა თვალებში, უკვირდა მამაჩემის სიხარული. არადა შევნიშნე, მამაჩემის საქციელში, გარდა თანდაყოლილი პატეთიკისა, აშკარა გულწრფელობაც გამოსჭვივოდა.
ოთახში უშველებელი კარადის კარი ზლაზვნით მიიხურა და მის გარეთ მათავსებულ ვებერთელა სარკეშიც გაიელვა, წამით, ნათიას დაბნეულმა სახემ.
არ ვიცი რატომ და ნათიას სწორედ მაშინდელი სახე გამახსენდა, რაღაცნაირად დაუცველი და უმწეო, თითქოს ერთი წლის ჩვილისთვის, ძლივს რომ აიდგა ფეხი, ხელი შეეშვათ და მარტოკა გაეშვათ ყოვლად ეული, რატომღაც ასეთი მეჩვენა მაშინ ნათია; საცოდავად და უნუგეშოდ მინებებული ცხოვრების საზიზღარ თუმცა ყველასათვის აუცილებლად გასავლელ გზას.
წვიმის ხმაური სასიამოვნოდ იჭრებოდა ოთახში. დასასვენებელი სახლის აივნიდან ბამბუკებისა და ლამაზი ვარჯოვანების ტყე მოსჩანდა, უფრო სწორედ ბოტანიკური ბაღის მცირედი ხედი. ოდესღაც აქაურობას ათასობით ტურისტი და დამსვენებელი ავსებდა და აყრუებდა სიცოცხლის ხალისითა და ჟინით, ახლა კი ჩვენ ვიყავით ჩასახლებულნი, ჩვენ-  იძულებით დამსვენებლები.
მარჯვენა ხელი თავქვეშ მქონდა ამოდებული, მარცხენაში ნახევრადჩალეული სიგარეტი მეჭირა; ორიოდე კვირა იყო რაც ვეწეოდი და ჯერაც მაბრუებდა. ახლაც გონდამძიმებული ვუსმენდი მამიდას, რომელიც დაღონებული, მწარედ მიყვებოდა დიდი ხნის წინანდელ ამბავს, რომელზეც ადრე წარმოდგენაც კი არ მქონდა:
—ბოლომდე მაინც არ გამენდო, მინიშნებით მეუბნებოდა: შეიძლება ხვალ უსიამოვნება შემემთხვესო. კი მაგრამ, რატომ მამიდა-მეთქი? არაფერი მითხრა ძალიან შეწუხებული იყო. ”ნუ გეშინია გოგო, ხვალ მე მოვალ-მეთქი ბაღში”, ”არა, არ მინდაო,” —მამიდამ ამოიხვნეშა,—მაშინ შევცდი, მაშინ! თორემ ახლა ცოცხალი იქნებოდა. სულელმა! სულელმა! არ მითხრა, ყველაფერს მეუბნებოდა ის კი დამიმალა, და მეც შევცდი, ოციოდე წუთი დავიგვიანე... ოცი წუთი! ბაღში რომ მივედი დირექტორი და აღმზრდელები აჩოჩქოლებულნი დამხვდნენ. დირექტორმა რაღაც ამრეზით გადმომხედა და ”თქვენთან სალაპარაკო მაქვს ქალბატონოო”, მითხრა, ”ნათია სად არის-მეთქი, ”ოთახშიაო” მომაძახა ერთ-ერთმა აღმზრდელმა, ახალგაზრადა იყო, ადრე სულ იმას მიმტკიცებდა ”ნათია ჩემი განუყრელი მეგობარიაო”! ღამისა ერქვა ოხ, ის გათახსირებული ისა- თმებით რომ არ ვათრიე! როგორ არ მითხრა ან როგორ შეატოვა მარტო! “მერე ვილაპარაკოთ-მეთქი” ვუთხარი დირექტორს და ნათიასთან შევედი. კინაღამ გავგიჟდი: ცრემლებისაგან იხრჩობოდა, თმა ასწეწვოდა, ნაღდად არ შემშლია- ლოყები დაკაწრული ჰქონდა! “რა გჭირს მამიდა-მეთქი”. უფრო აზლუქუნდა, სიტყვა არ დასცდენია! მერე მითხრა ღამისამ: ვარაზის ნაცოლარი- ის კახპა ისა-  და მისი ჯიბგირი ძმა მოსულან, ერთი აყალ-მაყალი აუტეხიათ: “შენ რომ არ იდგე შუაში ვარაზი არასოდეს მიმატოვებდა, შე კახპაო”, რა არ უძახიათ, “დაანებე თავი, თორემ მოგკლავო” დამუქრებია ძმა! ღმერთო შენი სახელის ჭირიმე!—ზემოთ აიხედა მამიდამ,—აუხდა, აუხდა! ჩემი წყევლა! შუაზე გახლიჩა ბომბმა სოხუმში! ნეტა ის კახპაც ყოფილიყო იქ! მაგრამ არც იმას დაადგება კარგი დღე, როგორც ნათია მოსპეს და დაღუპეს, ისე გაამწარე ღმერთო!—ცრემლი მოიწმინდა მამიდამ და ისევ გააგრძელა,—არ მიატოვა ზლუქუნი, ძლივს დავაწყნარე ბოლოს, ერთი წუთით შევედი დირექტორთან, არ ვიცოდი რა უნდოდა.
“ქალბატონო, ალბათ კარგი იქნებოა თუ ნათია აღარ მოვა სამსახურშიო”